Welkom in Brazilie

Ronduit chaotisch is het verkeer in Ciudad del Este. Met name de gele motoren vallen op. In rijen staan ze opgesteld langs de kanten van de weg. Een populair model en dito kleur lijkt het. Niets is minder waar, .het betreft de motortaxi, waarmee passagiers snel de grensovergang tussen Brazilië en Paraguay kunnen passeren. Het is een populaire grenspost, veel Brazilianen en ook Argentijnen doen hun inkopen in Paravaanse stad aan de overzijde van de vrijheidsbrug die beide landen met elkaar verbind. Deze stad is hier met zijn megalomane billboards, stedelijke bouw, de vele mobiele winkels langs de weg en voortdurende bedrijvigheid dan ook volledig op ingericht. Iedere touringcar die bij de grens aanlegt wordt als gieren op een zojuist gedood kalf aangevallen door straatverkopers. Een oude onverzorgde man met een vlassige snor houdt trots zijn koopwaar omhoog; een rek vol eigentijdse zonnebrillen, hetgeen door iedere toerist zal worden begeerd. Zal zo’n man zelf hebben gekozen om bescherming van de ogen tegen de zon aan de man te brengen, of is dit echt de enige wijze om in het eigen onderhoud te voorzien. Ondanks dat het prijspeil voor levensonderhoud vrij lag zal zijn, dient de man toch zeker 20 brillen per dag om te zetten, om enigszins een karig inkomen bij elkaar te schrapen. Zijn inventaris bestaat uit hooguit 30 brillen wat zou betekenen dat hij tweederde van zijn voorraad per dag moet verkopen. Weinig kans dat deze cijfers worden gerealiseerd, met het oog op zijn verkooptechnieken, het product en de waarschijnlijk beperkte klantvraag. Het zal een zwaar bestaan voor de beste man zijn.

Langzaam schuift de stoet verder naar voren. Fiere mannen met lange geweren staan op betonnen platforms en bewaken trots de grens. Ze kijken strak voor zich uit, terwijl de gele motoren op een speciaal voor hen aangelegde baan haastig de grens passeren. Bestemming; Foz du Iguassu, wereldbekend van de gelijknamige watervallen die, gelegen op de grens van Argentinië en Brazilië, onderdeel zijn van de zeven wereldwonderen van de natuur. De stad Foz verraadt de aanwezigheid van deze toeristische attractie niet. Hooguit de enkele reisbureautjes aan de Avenida de Brazil die op het trottoir voor hun bescheiden winkelruimten kleurige reclameplaten hebben staan. Het is geen stad gebouwd op en om toerisme, terwijl toch 80% van de inkomsten hier uit het toerisme komen. Men spreekt nagenoeg geen Engels en houdt het stug vol om de conversatie in het Portugees voort te zetten. De middenstand is volledig op de eigen bevolking gericht. Moet het massatoerisme hier hier nog worden uitgevonden? Een gevoel van onveiligheid, ondanks dat het niet vertrouwd is om sommige delen van de stad te bezoeken na zonsondergang, kent het centrum door de aanwezigheid van bewapende militairen niet. Ook dit zal waarschijnlijk een reden hebben. Welkom in Brazilië.

Porque Paraguay?

Het zal één van de minst door toeristen bezochte landen van Zuid-Amerika zijn. Theoretisch begrijpelijk. Bijzondere attracties omvat het land, als enige land op dit continent niet aan zee gelegen, niet echt. Geen witte stranden of een beroemde hoofdstad. Menigeen kent de hoofdstad waarschijnlijk niet bij naam. Er zijn geen zaken, prestaties of gebeurtenissen waar het land bekend om is. Paraguay, een reisbestemming?

De tegenstelling is best groot. Vanaf de Argentijnse grensplaats Posadas naar de overzijde van rivier turend, is een nederzetting zichtbaar, met name veel groen en weinig hoogbouw. Aan de overzijde echter, als men op de boulevard van de grensplaats in Paraguay, Éncarnacion, de blik richting Posadas wendt, lijkt het een miniatuurversie van Manhattan, bezien vanaf Staten Island, te betreffen. De aanwezige hoogbouw en ligging aan het water vertonen verbluffende overeenkomsten.

Éncarnacion is een weinig interessante grensplaats. Enigszins beledigd is dat in feite het meest bezienswaardige van de plaats het uitzicht op Posadas is. De recent aangelegde boulevard is leeg en verlaten. Alhoewel de voorzieningen er keurig uitzien, het rivierzand nagenoeg smetteloos is en de thermometer een mooie 27 graden Celsius aangeeft bij een strak blauwe hemel met volop zonneschijn is de enige aanwezige op de boulevard een politieagent. In de holster aan zijn broek hangt geen revolver. Nee, onderdeel van de standaard uitrusting van een agent blijkt hier een behoorlijke shotgun zijn. Verveeld kijkt hij, hangend tegen een hek, wat rusteloos om zich heen. Wellicht dat in de lokale zomer het strand vol ligt en de hippe strandtentjes, voorzien van kleurige loungebanken goede zaken doen. Nu is slechts één tentje open, waar ook geen paardenkop een biertje op de luchtige kussens drinkt, met een ontspannend muziekje op de achtergrond. Een start voor potentieel massatoerisme is in ieder geval gemaakt.

Blanke Europeanen zijn blijkbaar nog geen alledaagse verschijning leert een korte wandeling door het centrum van het stadje. Blikken vestigen zich bij het naderen en wenden pas ver na het voorbijgaan af. Druk kletsend zitten overal mensen op bankjes in de schaduw van de middagzon. Schoolkinderen in uniform slenteren langs de winkels. De hoge bank/ winkel ratio valt op. Ook de nadrukkelijk aanwezige en zwaar bewapende agenten zijn niet te missen. Of dit nu de wijze is om een gevoel van veiligheid te bevorderen is dubieus. Evenals het grote aantal banken valt de dichtheid van snackbars op. Culinair gezien lijkt de hamburger het populairst te zijn. De afbeeldingen van een hamburger versiert de meeste snackbars. Ook zijn de muren rood geschilderd, waarna in sierlijke witte letters Coca Cola is aangebracht. Vele reclame uitingen worden overigens op muren en gevels geschilderd. Het oneigenlijk gebruik van logo’s is aan de orde van de dag. Wie zal zich er druk om maken?

Glooiend is het landschap, hoofdzakelijk groen en bosrijk. De reis naar het noorden laat een variëteit aan landschappen zien. Oneindige graslanden, afgewisseld door akkers met maïs, met tussenin kleine, houten bouwvallen, waarin mensen onder erbarmelijke omstandigheden moeten leven. Het dak is gevormd van golfplaten, tussen twee bomen is een lijn gespannen waar de was hangt te drogen. Buiten op het stoffige erf scharrelen een paar kippen, bij uitzondering staat er een magere koe, vastgeketend aan een ketting van enkele meters. Gezeten op kleurige tuinstoelen converseren een man en vrouw zichtbaar, gebruikmakend van handgebaren waarmee de intensiteit van het meningsverschil wordt verduidelijkt, terwijl over de onverharde weg een man op een motor zonder helm rijdt. De armoede en eenvoud hier op het platteland is zichtbaar. Op een meter of vijf hoogte hangen de elektriciteitskabels aan half verroeste stalen palen. Ook naar de provisorische huisjes vindt een aftakking van de kabels plaats. Elektriciteit zou in ieder geval aldus beschikbaar moeten zijn. Desondanks zal van comfortabele levensomstandigheden geen sprake zijn.

Infrastructureel gezien is er sprake van een paradox. Snelheden boven de 80 km per uur zijn nagenoeg onmogelijk te halen op de enkelbaans wegen, waarbij soms een extra rijstrook is toegevoegd voor de haastige automobilisten in snelle auto’s, die schaars zijn. De minimaal aanwezige verkeersdruk wordt met name veroorzaakt door vrachtverkeer. Lange combinaties, waarvan de trailer is voorzien van een afdekzeil, doorkruisen het land met een gangetje van zo’n 70 km per uur. Achter de tolpoortjes begint in noordoosten van het land de snelweg, of beter geformuleerd afgescheiden tweebaanswegen met een brede tussenstrook. Iedere aantal kilometer zorgt een forse verkeersdrempel er voor dat de snelheid op de snelweg niet te hoog wordt en komt het verkeer tot stilstand. Efficiënte verplaatsingen door het land zijn niet aan de orde, afstanden overbruggen blijft een tijdrovende bezigheid.

Hoofdattractie van het land zijn toch wel de ruïnes van de missieposten van de Jezuïeten in Trinidad en Jesus, uitgeroepen tot Unesco werelderfgoed, waarbij het niet verwonderlijk zou zijn als dit ook de minst bezochte site van de gehele lijst is. Achter de in bloei zijnde bomen verrijst te midden van het lichtgroene gras een complex dat vier eeuwen terug is gebouwd. Een lange rij van twee naast elkaar gelegen rode vierkante tegels leidt naar het complex. De kracht van de zon neemt merkbaar af, terwijl het aantal vliegende parasieten zienderogen toeneemt. De chemische geur van de met deet ingesmeerde bezoekers verspreidt zich. Onrustig krabt men aan lichaamsdelen die vermoedelijk het slachtoffer zijn geworden van deze bijtgrage wezens. Het doet niets af aan authenticiteit van het complex, die wordt versterkt door de nu steeds sneller verdwijnende zon aan de horizon. Gevuld met een oranje gloed zorgt de hemel voor een bepaalde mystiek die past bij deze locatie. Schaduwpartijen vallen neer op de muren. De duisternis treedt in.

Paraguay een reisbestemming? Het antwoord is zowel bevestigend alsmede ontkennend. In potentie een aardige bestemming voor een aantal dagen, maar tevens niet meer dan dat. Het prijsniveau is laag, de mensen in beginsel vriendelijk en het landschap is gevarieerd. Ondanks dat de bezienswaardigheden beperkt is het toch de moeite waard het land een paar dagen tijd te gunnen.

Crossing borders

Grenzen scheiden landen. Het oversteken van grenzen binnen Europa betekent met gepaste snelheid het nieuwe land inrijden. In Zuid-Amerika is het een urenlange bezigheid. Voor de grens bij Posada schuiven de aftandse, antieke voertuigen met een Paravaan kenteken in de rij aan. Een jongeman, zijn arm naar buiten bungelend door het open raam, wacht geduldig in de rij in zijn met cement zakken afgeladen transportbusje, een Toyota Hi-Ace uit de jaren tachtig. Achter hem vervoeren drie van zijn collega’s op dezelfde wijze eenzelfde lading. Het achterste busje heeft als bonus nog een paar kisten fruit meegenomen, opgestapeld tussen de zakken cement.

Langzaam schuift de rij vooruit. Passagiers stappen stram van de lange reis uit de bus om Argentinië te voet te verlaten. Gewapend met paspoort en busticket vormt zich een rij voor het uit rode baksteen opgetrokken grensgebouw, waarin een vrouwelijke bebrilde beambte beoordeeld of het land mag worden verlaten. Na de goedkeuring volgt het stuk niemandsland in de vorm van een spoorbrug, alvorens de grensovergang met Paraguay volgt. Alhoewel het landschap gelijk blijft, is het wel zichtbaar dat er zich achter de grens een ander land bevindt. De weerszijden van de natte weg, waarvan de geulen door regenwater zijn gevuld, liggen vol met afval. Terwijl de bestuurder van de nachtbus met zijn stapel verzamelde paspoorten op weg gaat om ook voor elke passagier goedkeuring voor het tweede deel te krijgen, wordt de bus belaagd door commercieel ingestelde Paravanen, die hun koopwaar aan de man proberen te brengen. Helaas is de aangeboden waar niet bepaald hetgeen een reiziger behoeft onderweg en blijft de marktconformiteit in het ongewis. Zeker tien kooplieden verdringen elkaar in de smalle doorgang met hun koopwaar. Onverrichter zake verlaten ze zonder opbrengsten de bus, waarna de rust wederkeert. Nadat de reisbescheiden afgestempeld worden geretourneerd kan de reis worden voortgezet, enkele uren nadat de grens is bereikt. Grenzen overschrijden kost tijd.